“zeg maar ja tegen het leven”

Hoe langer hoe meer zie ik overal patronen. Het paradoxale aan patronen, die beweging uitdrukken, is dat ze bij evenwichten horen, die het status-quo beschrijven. Opdat iets in evenwicht blijft moet elke beweging die eruit vertrekt terug komen op haar beginpunt. Net als de dans van de draaimolen op de kermis, die je glinsterend en orgel-fluitend uiteindelijk alleen maar in een cirkel heeft bewogen. Je kan onaangename patronen herkennen en ze aanklagen, maar uiteindelijk ben je nooit een ‘onschuldige toeschouwer’, als je het patroon ziet, dan maak je er op een bepaalde manier een onderdeel van uit: jij hebt dat ticketje gekocht voor deze draaimolen. Het wordt dan ook schertsend gezegd dat als je de wereld wil veranderen, je bij jezelf moet beginnen. En niets is minder waar, je bént dat patroon, en de enige manier om het te doen stoppen is door dat deel van jou dat het in stand houdt, symbolisch te doden (1).

Een paar maanden geleden nuttigde ik mijn middag broodje met twee bevriende collega’s. Beiden hadden een gemeenschappelijke hobby, waarbij ze zich inzetten voor de gemeenschap. Ik bewonder dergelijke onbaatzuchtige inzet, waarbij je eigen tijd gebruikt om iets terug te geven. Groot was dan ook mijn verwondering toen ze zich neerbuigend uitlieten over de mensen waarmee ze daarbij doorgaans in contact kwamen. Die mensen kunnen geen begrip tonen bij onvoorziene omstandigheden, en spuien dan zonder terughoudendheid hun frustratie. Dergelijke reacties waren het bewijs, alvast voor mijn collega’s, dat er geen waardering was voor hun (edel) werk. Ze stapelden de ene anekdote na de andere op tot een torenhoge bewijslast voor hun gelijk. Het is perfect mogelijk om in elk verhaal je eigen waarheid te zien, als je nergens anders wil kijken. Wat mij vooral verbaasde was de algemene ontevredenheid die ze hadden met hun rol, zonder daar verder gevolg aan te geven. Ik knabbelde in stilte mijn broodje op en dacht er verder niet over na.

Patronen zijn echter hardnekkige beestjes, en dit beestje is geen uitzondering. Recenter werkte ik samen met andere collega’s onder grote tijdsdruk, met weinig informatie en conflicterende belangen. Het is niet verwonderlijk dat onder dergelijke omstandigheden er heel wat uitingen van frustratie naar boven komen, typisch gericht op de gedoodverfde schuldige voor die omstandigheden: ‘het management’. Ik kon in de meeste, zo niet alle, van die frustraties een mogelijkheid zien om via ons werk een kleine stap te zetten om de omstandigheden te verbeteren. Mijn positieve insteek werd op zijn best sarcastisch getolereerd. Toen er echter toch een voorzichtige kentering kwam, was daar ineens een hele waslijst nieuwe aanklachten tegen ‘het management’. We zijn ongemeen inventief in onze zoektocht naar zondebokken die onze dromen in de weg blijven staan, die zondebokken zijn als het ware de enige obstakels voor volmaaktheid in deze wereld.

Ik bleef daarbij denken aan een reclame filmpje van een paar jaar geleden (2), waarin een tienerdochter zichzelf een ‘gebleekte vis’ noemt omdat haar moeder haar favoriet T-shirt in de was heeft doen verbleken. De reclame prijst een wasmiddel aan om alvast dit nodeloos conflict te vermijden. En het is een nodeloos conflict omdat, zo zien we verder in de reclame, de onvrede bij de tiener ook naar boven komt, zelfs als het T-shirt niet verbleekt was geweest. Als uiting van teleurstelling is frustratie (3) even nodeloos, omdat alle hoop en inspanning uiteindelijk tevergeefs blijken tegen de weerbarstige werkelijkheid. Je kan maar beter ja zeggen tegen het leven … of het leven zegt nog neen.

Zeg maar ja tegen ‘t leven, ja tegen ‘t leven
Van je Amen en je Gloria joechee
Zeg maar ja tegen ‘t leven, ja tegen ‘t leven
Anders zegt ‘r ‘t leven nog nee” (4)

 


afbeelding: “Dag en nacht”, een houtsnede van M.C. Escher uit 1938 , bron foto: http://britton.disted.camosun.bc.ca/escher/day_and_night.jpg

(1) Er is een magistraal boek, ‘De held met de duizend gezichten’, dat de typische reis van de held ontleed, met onder meer de verplichte passage in de onderwereld en de hergeboorte daaruit om de uitdaging finaal te overwinnen.
(2) Dreft reclame uit 2011 op YouTube
(3) Frustreren staat voor iemand te kort doen, teleurstellen, iemand ergens van ontdoen of iets doen missen, en stamt af van de latijnse stam ‘frustra’, wat tevergeefs betekent. Zie ook http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/frustreren
(4) Zeg maar ja tegen het leven, Wim Sonneveld, 1963

One thought on ““zeg maar ja tegen het leven”

Leave a Reply

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.