“Ik zal over drie weken mijn oogst binnenhalen. Beeld je in waar jij zal zijn, en het zal zo geschieden. Sluit de rangen! Blijf dicht bij mij! Ben je toch ineens alleen, galopperend in groene velden en gestreeld door de milde avond zon, wees dan niet ongerust. Want dan ben je dood en in het Elysium!” uit de film Gladiator, 2000
Met deze inspirerende woorden spoort commandant Maximus zijn mannen aan voor de nakende strijd. Voor de Romeinen waren de Elyseïsche velden de plaats in de onderwereld waar de gelukzaligen vertoefden. Deze strijders konden dus alleen maar winnen: of eer in de strijd of het eeuwige geluk in het Elysium.
Een stokpaardrijder trekt ook ten strijde, elke dag opnieuw, onvermoeid. Maar wat gebeurt er nu als hij in het heetst van de strijd zijn stok breekt en enkel nog, vertwijfeld, de paardenkop vasthoudt? Kijkt hij dan verbaasd in diens levenloze ogen? Gooit hij de kop weg in een bevrijdende beweging? Begrijpt hij dat hij al die tijd al was waar hij moest zijn? Is het sterven van een overbodige houding de geboorte in het Elysium?
Als er al iets nieuws is geboren de laatste week is het wel de toon van de twee, drie laatste posts op klareau. Van beheerste afstandelijkheid en nuance sloeg ze om naar opgehitst cynisme en woede. Alsof de voorheen beleefde en slimme jongeman die het allemaal netjes vraagt en probeert te begrijpen ineens pubert en zich openlijk en luid afzet tegen het conventionele.
Het is een langgerekte schreeuw die in de grond misschien niet gaat over teleurstelling, bullshit op de zakenvloer of meer algemeen, over absurditeit. Neen, deze schreeuw lijkt een jarenlange opgespaard gevoel van onbegrip, onbehagen en onmacht ten opzichte van de tirannie van onoprechtheid.
‘Vrijheid behoort hen toe die haar verdedigen’, en door jarenlang in stilte niet akkoord te zijn, en mijn vrijheid zo millimeter per millimeter prijs te geven, spinsel per spinsel, verstrikte ik in een web dat ik nu met één oerkreet wil verbrijzelen, hopelijk dankzij diens drukgolven (de wetten van de fysica mogen ook eens iets doen).
Maar er is natuurlijk geen tirannie van onoprechtheid, behalve dan in mijn hoofd. Er is geen tiran die daar ergens rondloopt en zijn afvallige onderdanen martelt. Wat er wel is, is de vaak verstikkende manier van omgaan met elkaar in gemeenschap, gericht op verwerven of behouden van sociale status en daardoor het verdringen van de stille wetenschap dat kerkhoven en strooiweides bezaaid liggen met verweerde doch moeizaam verworven status symbolen. Het is dus eerder de tirannie van de verdringing, die we wegmoffelen onder religie of vooruitgangsoptimisme: onfeilbaar en onbespreekbaar geloof.
Oprechtheid eist de veilige, vaste vertrouwde oevers van alle geloof te verlaten en de rivier van constante verandering te betreden. In de Griekse mythologie was het Elysium inderdaad begrensd door een rivier, de Lethe, de rivier van de vergetelheid. De enige fout die ik de Grieken dan ook verwijt is hun historische schrijffout voor Leffe. Hadden ze dat juist geschreven, dan lag ik al lang naast Marcus Aurelius (ook een maat van Maximus), Nietzsche en Jim Morrison in die groene weiden, met de milde avondzon op mijn gebruind gelaat. Zucht.
Niet getreurd, de Leffe staat koud, en mijn verdringing zal zich in haar wel verdrinken.
Het lijkt me dat een meervoud aan Leffe’s hun werk moeten doen, er is evenwel ook een intéressante vidéo van Dan Gilbert op TED die het Leffe effect verkrijgt zonder de verdringing. Een korte stelling hieruit : De zoektocht naar geluk via succes kan eindigen in de verdringing van verkeerde keuzes. Starten vanuit een synthetische gelukservaring leidt tot meer succes, zonder het succes te moeten nastreven en geluk als illusoire eindbestemming te aanvaarden. Dit inzicht kan leiden tot het eind van onze consumptie- en productie-maatschappij en wordt als zodoende weinig ondersteund vanuit een business perspectief. Check it Out.
wow. dat spreekt me echt wel aan. ik heb de video al bekeken op TED, het straffe is dat iemand anders mij die onlangs ook al had aangeraden, en ik had hem dus al eens gezien. jouw samenvatting van die video is … wel inspirerend, ik heb dus ook het boek besteld.
bedankt voor de tip Marc, dat doet me veel plezier.
groetjes
Svend.