de zomer zegt "tot in de draai!"

melancholie door vervlogen dromen

In mijn gemoed sluimeren er altijd wel warrige gevoelens en mistige gedachtes die het woord zullen blijven trotseren. Maar nu voelt het toch anders, als een loutering, een finaal afscheid van iets vertrouwd in ruil voor een nieuwe vrijheid. Daarom voel ik mij zowel opgewonden, angstig als melancholisch.

Als satellieten lijkt alles rondom één kernthema te draaien: zelfbeschikking. “Het kunnen bepalen van zijn eigen lot”. Alhoewel dit een uiterst compacte definitie is in ook uiterst eenvoudige woorden, weegt ze toch zwaar, door haar filosofische dichtheid. Wat maakt iemand tot een ‘iemand’? Bestaat er zoiets als een lotsbestemming? Kan je je eigen lot bepalen? Wat is dan zinvol?

Filosofie is die hobby waarbij je onuitputtelijk lang vragen blijft verzinnen. Die enkele filosoof die ook antwoorden schrijft, gebruikt daarvoor liefst enkele honderden pagina’s volgepropt met hermetische zinnen. Vele generaties filosofen zullen dat grensverleggend werk stuk analyseren, en zo zin geven aan hun eigen leven.

Ik ben daarom ook een koele minnaar geworden van de filosofie. Al te lang heb ik mij verwarmd aan haar behaaglijk uitstelgedrag. Want het is niet omdat je geen antwoord vindt, dat je acties ondertussen geen onherroepelijke keuze uitdrukken, want dat doen ze wel degelijk. Je acties halen je dan ook uiteindelijk in, en geven je het antwoord dat je jezelf niet wou of durfde te geven.

Neen, je bent niet uitzonderlijk.
Ja, je bent nu eindelijk succesvol, maar je hart blijft leeg.
Ja, je kreeg slechte kaarten, maar de kosmos kent dan ook geen rechtvaardigheid.

Welk antwoord er ook komt, je kan daarna niet meer ongestraft blijven spelen met je existentiële vraag. Als je dat ongevraagd antwoord negeert, dan vervoeg je de massa van misnoegden en  gedeprimeerden (1).

Zelfbeschikking begint bij het achterlaten van de kinderlijke verlangens van bevestigingsdrang en de onvoorwaardelijke aanvaarding van het zelf. Hoe vaag en esoterisch dat ook moge klinken, zo concreet zijn de implicaties. Je kan jezelf geen meerderwaardigheidsgevoel aanpraten op basis van je kapitaal, villa, schoonheid, intellectualiteit, sportieve prestatie, sociale populariteit, spitsvondigheid, kunstzinnigheid, opvoedkunde, maatschappelijke impact via het verenigingsleven … De zaken die je doet, doe je niet omdat ze de belofte in zich dragen dat je hierdoor er uiteindelijk ‘toe zal doen’, maar gewoon omdat je ze graag doet.

Zelfbeschikking begint ook bij het stoppen van het kinderlijk dromen over een geïdealiseerde toekomst en het onvoorwaardelijk aanvaarden van dit eigenste moment. Ik moet mijn oude ideeën over identiteit, intimiteit en autoriteit achterlaten en aanvaarden wie ik ben geworden als zoon, vader, echtgenoot, broer, collega, vriend, nonkel of mens, welke soort en hoeveel warmte ik daar redelijkerwijze bij kan verlangen en kiezen wiens stem ik daarin als gelijke of meerdere erken. Van zodra ik de melancholie heb verteerd van alles waar ik altijd over droomde maar nooit zal krijgen, start ik met mijn nieuwe ik en mijn onverwoestbaar verlangen naar betekenisvolle warmte (2): “dikke knuffels”, al dan niet spreekwoordelijk, uitwisselen met de mensen rondom mij en enkel daarin volstrekte voldoening vinden. Tot dat moment, dat zich aan mij aanbiedt, maar dat ik toch nog even laat wachten, luister ik nog een paar keer naar “take on me”.

I’ll be stumbling away
Slowly learning that life is okay
Say after me
It’s no better to be safe than sorry

Take on me (take on me)
Take me on (take on me)
I’ll be gone
In a day or two

 


(1) DIt is zeker geen veroordeling, maar het is ook niet zomaar een vrijblijvende opmerking. Ik citeer pyschoanalytica Polden uit het artikel ‘De midlife is echt, maar hoeft geen crisis te zijn” uit De Standaard van 27/09/2018:

“Wie die ‘donkere krachten’ niet naar de oppervlakte brengt, loopt volgens haar kans te stagneren in zijn of haar persoonlijke ontwikkeling. Het is volgens haar die ‘stagnatie’ die kan leiden tot het permanente wrevelige chagrijn dat we onder mensen van middelbare leeftijd zo vaak zien.”

(2) Net zoals trouwens de jongens van a-ha. Volgens deze bron is “Take on me” de letterlijke vertaling uit het Noors van “ta på meg” uit de zin “Jeg vil at du skal ta på meg”. Die zin wil zoveel zeggen als “ik wil dat je me omhelst”. De akoestische versie van dat nummer kwam recent ook voor in de film Deadpool 2. Hierboven staat er een video uitvoering die voor mijn part in het woordenboek mag komen als de audio-visuele uitbeelding van melancholie.

One thought on “melancholie door vervlogen dromen

Leave a Reply

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.