alleen falen scheidt ons van de perfectie

Onlangs liet een collega mij weten dat ik een fout ontwerp had doorgegeven, waardoor zijn werk van een ganse dag de mist was ingegaan. Geschrokken liet ik mijn ander urgent werk even liggen, spoorde ik de fout snel op en gaf de verbetering door. Een dag later bleek dat mijn oorspronkelijk ontwerp niet fout was, mijn collega had het anders gebouwd dan ontworpen. We hadden ons samen vergaloppeerd, eerst met een foute oorzaak analyse en daarmee noodzakelijkerwijze ook in de spook-oplossing daarvan.

Vreemd, want we zijn allebei professionals met voldoende ervaring in complexe projecten. Maar mijn paniekerige ondoordachte reactie is minder vreemd, als ik bedenk hoe merkwaardig veel moeite ik doe om te proberen fouten te voorkomen. Het publiek moeten erkennen van een fout is dan ook iets wat ik ten alle prijzen wil vermijden. Merkwaardig wel, zo een kinderlijke reflex, toch op mijn leeftijd. Als kind worden we op afgerekend op onze fouten, 9 op 10 is goed, 6 op 10 is niet zo goed, en lager dan dat is een écht probleem. Als volwassene krijg je geen expliciete punten meer, maar je krijgt wel al dan niet erkenning van je omgeving, en dat hangt samen met de mate waarin je je boeltje onder controle hebt, en dus geen fouten maakt.

Er is nochtans maar één manier om nieuwe dingen te leren, en dat is door fouten te maken, vaak weet je pas wat wél werkt nadat je de dingen hebt geprobeerd die blijkbaar niet werken. En zelfs na je leerproces is het normaal dat je dingen doet die achteraf toch niet leiden tot je vooropgesteld doel. Er zijn elke dag immers zo veel dingen die wedijveren om je aandacht, dat de onmiddellijke beslissing op het moment zelf niet altijd die aandacht krijgt die het nodig heeft. En soms kan je wel alle aandacht geven die gepast is, maar gebeurt er dan toch nog iets dat onverwacht is. De kosmos houdt dan ook niet altijd evenveel rekening met onze nietige plannetjes.

Natuurlijk zijn er ook gewoon mensen die roekeloos zijn, die snel genoegen nemen met de situatie, die zich minder bekommeren om wat er al dan niet gebeurt, of die simpelweg onvoldoende onderlegd zijn voor een bepaalde beslissing, waardoor ze in verhouding meer ‘fouten’ maken dan anderen. Daar is op zich niets ergs mee. Als hun fouten mogelijks andere mensen kunnen benadelen, dan is voorzichtigheid en zorgvuldigheid vereist, je kan niet roekeloos omspringen met andermans geluk. In het andere geval kunnen deze mensen voor zichzelf de afweging maken of hun aanpak voor hun al dan niet werkt.

De reflex om fouten te voorkomen is dan ook wel gezond, wanneer ze leidt naar leren, groeien, zelfontplooiing en zelfstandigheid, maar ze houdt ook het gevaar in van dwangmatig perfectionisme en minderwaardigheidsgevoelens. Het blijft dan ook merkwaardig dat we zo veroordelend zijn naar elkaar en naar onszelf. Mijn collega steunde mij met de troostende woorden ‘Iedereen maakt wel eens een foutje’. Zonder er veel over na te denken antwoordde ik onmiddellijk ‘Ja, het zijn ofwel fouten bij het uitleggen van de behoeftes, bij het begrijpen daarvan, bij het neerschrijven ervan, bij het ontwerpen van een oplossing, bij de implementatie daarvan, bij de installatie, bij de integratie van de deeloplossing in het geheel of bij het gebruik ervan. Alleen een “paar” fouten staan in de weg van de perfecte oplossing’. Dit was uiteraard ironisch bedoeld, helemaal in lijn met de iconische afbeelding bij dit artikel.

Bij een samenwerking in groep is de perfecte oplossing zogezegd énkel maar onhaalbaar als een enkeling faalt, en daardoor de groep haar geboorterecht ontzegt. Fouten maken is dan ook een kapitale zonde in het neo-liberale geloof, waarin de maakbare mens de verpletterende verantwoordelijkheid heeft van zijn eigen (on)geluk. Geen wonder dat we allemaal zo fout intolerant zijn voor fouten.

One thought on “alleen falen scheidt ons van de perfectie

Leave a Reply

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.