Sowing the seeds of love

advice for the young at heart

Wanneer je jonger bent, denk je zelf niet zo veel na over wat juist of fout is, maar ben je eerder een spons voor kennis. Het is pas als je wat ouder bent dat de resultaten van je keuzes zich aan jezelf tonen en dat je beseft dat de gevolgen van die keuzes niet meer ongedaan kunnen gemaakt worden.

“Het leven kan alleen achterwaarts begrepen worden,
maar het moet voorwaarts worden geleefd.”

Sören Kierkegaard, 1843

Gelukkig heb ik geen spijt van mijn keuzes, elke keuze heeft bijgedragen tot waar ik vandaag sta, en ik ben redelijk gelukkig waar ik nu sta. Ik heb steeds in het leven gestaan en mijn omgeving proberen te vormen naar mijn wens, waarop die omgeving reageerde door die wens een andere vorm te geven: een symbiose van willen, zijn en worden.

Maar als ik rondom mij kijk zie ik ook hoe het net zo goed écht wel fout kan lopen, voor elk van ons, vroeg in ons leven, midden in ons leven, of laat in het leven. En wanneer het goed fout gaat, dan kan het lang duren vooraleer de lucht opklaart. Ik geloof dat dat gebeurt door “toxische gedachtes” die je lang kunnen gevangen houden in onhoudbare fantasieën over jezelf en in het kwalijk gedrag dat die gedachtes mee in stand houdt. Die toxische gedachtes vormen de onneembare wallen van je ego die je tegelijkertijd ook zelf gevangen houden.

Kan je uit zo een zelf gebouwd doolhof ontsnappen? Als het écht een uitdaging is die je al lang meemaakt, in verschillende situaties, of bij verschillende mensen, dan zegt de wijsheid dat die uitdaging niet (enkel) ligt aan jouw situatie maar (ook) aan hoe jij die situatie bekijkt. Dus ja, je kan zeker uit dat doolhof geraken, maar misschien niet ogenblikkelijk, maar eerder geleidelijk, en de oplossing gaat misschien ook niet zijn wat je verwacht.

In mijn ervaring zijn er vijf regels die je altijd moet toepassen om die doolhoven te vermijden, maar als je er dan toch nog in verzeild geraakt, dan moet je je zéker toepassen:

  1. Je bent niet verantwoordelijk voor je situatie, maar wel voor hoe je ermee omgaat.
  2. Wees altijd kritisch, zeker voor die dingen die ertoe doen.
  3. Vertrouw op je eigen inzichten, maar blijf open staan voor feedback.
  4. Durf ook jezelf te heruitvinden.
  5. Je hele leven is nu, op dit moment.

Het begint ermee (1.) dat jij jezelf als hoofdverantwoordelijke erkent in jouw leven. Er gebeuren constant dingen voorbij je controle, en je kan lang niet alles zo maar in een vingerknip oplossen. Maar je kan wel steeds beslissen hoe je verder gaat. Over hoe je telkens verder gaat (2.) beraad je jezelf uiteraard grondig. Natuurlijk kan je daarvoor te rade gaan bij de mensen binnen je vertrouwenskring, maar ook bij experten, bij bekende personen … maar de uiteindelijk beslissing blijft wel jouw verantwoordelijkheid (1. wederom). Niet elke situatie vraagt zoveel aandacht, enkel die situaties die voor jou belangrijk zijn. Je eigen oordeel volgen geeft niet altijd het gewenste resultaat, en het vraagt dan ook een zekere tijd om erop te leren vertrouwen (3.). Maar het is sowieso beter te leren uit je eigen ervaringen, dan blind te vertrouwen op anderen, om die dan fouten te verwijten als hun advies verkeert uitdraait (1. wederom). Er zal altijd (tegen)reactie zijn in je omgeving, sta daar zeker voor open als die onderbouwd of hevig is, maar als je redelijkerwijze alles hebt onderzocht, dan moet je op basis daarvan handelen, en zélf bijleren van wat er daaruit volgt. Soms zal de feedback van anderen dusdanig zijn dat je wel anders naar je zelf moet kijken (4.), dat is dan mogelijks ook een moment van grote persoonlijke groei. Er zijn steeds momenten die moeilijker zijn dan anderen en verdriet, woede of frustratie zijn perfect normaal in die periodes. Wees mild voor jezelf, en geef die emoties hun ruimte, maar blijf niet mijmeren (5.) over het verleden waar alles gelukzalig was of fantaseer niet over een verre toekomst waarin al je problemen eindelijk finaal opgelost zullen zijn.

Ik pas dit zelf ook toe, nog altijd, en vandaag meer bewust dan vroeger, en daardoor ook met volle overtuiging van de kracht ervan. Het is dan ook mijn advies (1) aan allen jong van hart: leef elke dag opnieuw, blijf kritisch over je zelfbeeld, aanvaard de verantwoordelijkheid voor hoe je omgaat met jouw situatie, vorm je omgeving naar jouw wens, maar laat ook toe dat je omgeving die wens omvormt.

Advice for the young at heart
Soon we will be older
When we gonna make it work?”,

Advice for the young at heart, Tears for Fears, 1989


(1) Als je zelf ook een uitdaging hebt, en je kijkt wat sceptisch naar mijn vijf regels, nu wel dan geef ik je groot gelijk. Laten we er daarom eens samen door gaan.

Ten eerste: zijn deze stellingen redelijk?

1. Je bent niet verantwoordelijk voor je situatie, maar wel voor hoe je ermee omgaat.

Vanaf een zekere leeftijd begin je meer en meer impact te hebben op je eigen leven, maar jij bent duidelijk niet verantwoordelijk voor je eigen geboorte, of voor je opvoeding. Dus het eerste deel van die stelling kan alleen maar waar zijn. Kan er iemand anders verantwoordelijk zijn voor hoe jij om gaat met jouw situatie? Neen, dat is eenvoudigweg niet mogelijk. Er is maar één mens in de kosmos die in jouw situatie zit en die daar mee om moet gaan. Die “situatie” is jouw leven, en hoe jij dat leven leeft is helemaal jouw verantwoordelijkheid. Dat betekent niet dat anderen jou niet te kort kunnen doen, of dat je hen hierop niet kunt aanspreken, maar jij blijft sowieso verantwoordelijk hoe je daarna verder gaat.

2. Wees altijd kritisch, zeker voor die dingen die ertoe doen.

Je kan natuurlijk je vertrouwen stellen in een expert, die ervoor gestudeerd heeft, die er jaren ervaring in heeft. En als het advies van die mens slecht uitvalt, dan kan je hem/haar hier voor verantwoordelijk stellen. Maar kan je jezelf ontdoen van je eigen verantwoordelijkheid als je voor een belangrijke beslissing niet voldoende tijd nam om te begrijpen wat je deed? Neen, dat kan je niet. Er zijn situaties waar je écht afhankelijk bent van een expert, en waar je echt niet zelf kan inschatten of het juist zit of niet, omdat er onvoldoende tijd is. Dat zijn dan erg risicovolle situaties die goed of slecht kunnen uitdraaien, en je doet wat je kan. Maar in alle gevallen, moet je in eigen woorden anderen gemakkelijk kunnen uitleggen waarom dit de juiste beslissing is voor jou. Als je dat niet kan, dan beslis je blindelings en leg je je toekomst vrijwillig in de handen van anderen. Als we steunen op de eerste regel, dan moeten we besluiten dat we ons zo goed mogelijk moeten voorbereiden op onze beslissingen door kritisch te zijn en te blijven.

3. Vertrouw op je eigen inzichten, maar blijf open staan voor feedback.

Als je niet kritisch bent geweest over je oordeel, dan is het bijna onmogelijk om op je eigen inzichten te vertrouwen, en dan is dat ook zéker af te raden. Het is wél aangeraden om open te blijven staan voor andere inzichten, zeker als die onderbouwd zijn. Soms is de feedback niet onderbouwd maar wel hevig, dan is het ook vaak de moeite om toch nog eens kritisch te kijken naar de eigen aanpak. Het getuigt in ieder geval van wijsheid om steeds zo veel mogelijk de wetenschappelijke methode te volgen: werkt op basis van onderbouwde theorieën en werkhypothesen, totdat die weerlegd worden door betere theorieën.

4. Durf ook je zelf her uit te vinden.

Open staan voor feedback betekent soms niet alleen kritisch kijken naar je aanpak, maar soms ook kritisch kijken naar jezelf. Ben ik wel écht die persoon geworden die ik wou zijn? Ben ik wel zo goed geworden in die dingen als dat ik dat denk te zijn? Misschien niet helemaal. En als dat zo is, is dat dan erg? Dat zijn een aantal vragen waar ik zelf ook mee heb geworsteld. Ook hier is er voldoende literatuur die aantoont dat wat wij typisch beschouwen als een gegeven identiteit iets is dat toch verandert naargelang de context en ook in de tijd. Je bent dus helemaal niet verplicht om je te blijven vasthouden aan de ideeën die je had over je zelf, of aan de ideeën die jij had over hoe andere mensen jou zagen.

5. Je hele leven is nu, dit moment.

Er zijn mensen die vaak mijmeren over hoe vroeger alles zo leuk was, en die daardoor niet door hebben hoe leuk ze het nu eigenlijk hebben, maar over een paar jaar zullen hun herinneringen meer rooskleuriger geworden zijn. En er zijn mensen die zeer gedreven zijn om een rijkelijk pensioen voor te bereiden, of om een grote zakelijke prestatie neer te zetten en aanzien te verwerven, en daardoor jaren missen van menselijke warmte die nooit meer terug zullen komen. Voor allen van ons zijn er gewone dagen, slechte dagen en leukere dagen. En soms zijn er rampzalige dagen, of stopt al dan niet onverwacht het leven helemaal. Daarom mag je er niet vanuit gaan dat morgen komt, moet je aanvaarden dat gisteren er niet meer is en blijft er dus enkel maar vandaag, dit moment, jouw situatie waarvoor je niet verantwoordelijk bent, maar waarvoor je wel de verantwoordelijkheid draagt van hoe je daar in handelt.

Ten tweede: kunnen deze stellingen toxische gedachtes en doolhoven bestrijden?

Het is vooral de vierde regel die zal helpen om dwangmatige gedachtes en gedrag te heroriënteren. Om die vierde regel te kunnen toepassen, moet je echter eerst alle drie de eerste regels hanteren, anders blijft die vierde regel wat te vrijblijvend. De vijfde regel is tegelijkertijd een waarschuwing als hoopgevend: besef dat het leven niet per se spectaculair beter wordt dan vandaag, maar je waardering ervoor kan wel spectaculair stijgen, waardoor dat leven onverwacht wél spectaculair beter wordt.

Conclusie: deze stellingen zijn redelijk en ze hebben de potentie om te helpen. Het is dan ook een redelijke werkhypothese om ze overtuigd en consequent toe te passen totdat een betere theorie zich aandoet. Doen hé! En als je een betere theorie vind, laat mij het zeker weten!

2 thoughts on “advice for the young at heart

Leave a Reply

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.