Afgelopen maandag keek ik naar The Counselor. Ik heb al wat films gezien, maar net zo als ik vroeger met plezier kon uitkijken naar junkfood, maar er nu enkel nog een indigestie aan over houd, zo ben ik gaandeweg ook mijn enthousiasme voor films verloren. Als ik dan toch nog eens een film uitkijk, is dat meestal omdat ik niet in slaap ben gevallen. Met The Counselor was ik echter al vanaf het eerste moment alert, dit was toch iets anders.
De openingsscène, met Laura (gespeeld door Penelope Cruz) in een bed-scène met het hoofdpersonage, de Counselor (gespeeld door Michael Fassbender), geeft een erg intieme kijk op de prille sexuele ontdekkingen van een koppel dat elkaar net gevonden heeft. Anders dan in veel films komen de personages hier kwetsbaar over en is de in deze context obligate blinde lust of dominantie afwezig. Ook de mise-en-scène is apart, we filmen onder de lakens met voornamelijk Penelope’s gezicht in close-up. Door de zwarte eye-liner en satijnrode lippenstift, contrasteert haar gezicht warm en zacht met het wit van de lakens. Deze eerste intieme scène zuigt je al direct mee in de film, emotioneel en visueel.
Al snel daarna wordt de toon gezet van de film die er één is van nakend onheil, een bevreemdend gevoel, dat waarschijnlijk erg herkenbaar is voor dieren die gebiologeerd staren naar snel dichterbij razende koplampen, totdat die lichten voor hun finaal uitgaan. Deze donkere ondertoon wordt zachtjes ingeleid door de vreemde gelatenheid die de Counselor volhoudt. Enerzijds geeft hij blijk van uiterlijk succes door zijn verzorgd voorkomen, zijn riant huis, zijn riante wagen, en de volharding en capaciteiten die we daarbij veronderstellen maar anderzijds lanceert hij zichzelf in een avontuur waar hij overduidelijk niet op voorbereid is. Hij wilt één grote deal doen binnen het drugs milieu om daarmee zijn financiële problemen op te lossen. Zijn technisch legale kennis is daarvoor een troefkaart, maar zijn contact, Reiner (Javier Bardem), en later ook diens associé, Westray (Brad Pitt), maken de Counselor duidelijk dat hij géén idee heeft van de schaduwzijde van de maatschappij en wat daarin allemaal mogelijk is. Op die feedback reageert de Counselor eerder apathisch, alsof hij wel degelijk aanvoelt dat wat hij in gang zet tegen hem zal werken maar het toch niet kan stoppen. Is het een vorm van negatie, is het paniek of is het naïviteit? In zijn doen en laten geeft de Counselor anders niet direct uiting van paniek of naïviteit, dus het lijkt eerder op negatie te duiden. Veel later in de film, als de dominosteentjes bijna allemaal zijn gevallen, dan krijgt hij ook inderdaad keihard het advies[1] die negatie te stoppen en de consequenties van zijn keuze te aanvaarden.
Die keuze is hebzucht[2], hebzucht als volgehouden materialistische dwanghandeling, hebzucht als existentieel antwoord op de duisternis[3]. En dat verklaart ook de psychologie achter de immense gok die de Counselor inzet, alles of niets, en waarom hij hier niet meer van weg kan lopen, waarom hij blijft staren in die koplampen. Hij kan en wil zich gewoonweg geen alternatief voorstellen zonder al zijn luxe.
Dwars op die houding lijkt die van Malkina te staan, zij is de extreme belichaming van de eerder vermelde schaduwzijde. Cameron Diaz brengt hier een voor haar erg atypische rol, waarin ze voor één keer niet het immer irritant uitgelaten plastiek aanvoelend lachebekje is, maar een koele berekende tacticus, een jager. Niet voor niets houdt ze twee cheeta’s als huisdier en heeft ze ook zelf luipaard vlekken getatoeëerd op haar rug. Voor haar is enkel het roofdier in staat zijn zijn volledig te vertalen in zijn handelen. Mensen bereiken die puurheid nooit[4], om doden of gedood worden als enige drijfveer te bewaren. Deze houding maakt Malkina tot de bestuurder van het voertuig wiens koplampen de Counselor gevangen houden in apathie.
De spiegel die deze film biedt, via weliswaar extreme personages, over ongebreidelde consumptiedrang en haar zelfdestructieve voltooiing is erg actueel. Maar naast het archetype van het solitaire roofdier, die zich bewust buiten en boven de gemeenschap stelt, toont de film verder alleen maar prooien die binnen de gemeenschap ten onder gaan aan hun zelf opgelegde dwanghandelingen[5] of simpelweg aan algemene onwetenheid. Daardoor is de eindscore van deze film cynisch en haar sombere sfeer blijft lang nazinderen.
Er valt nog veel meer te ontdekken in deze film, zowel qua plotwendingen, expliciete scènes als dialogen, en ik raad hem alvast sterk aan, ondanks de wisselende en gemiddeld matige beoordelingen op bijvoorbeeld imdb (http://www.imdb.com/title/tt2193215/).
De film is op dit moment aangeboden via Telenet Rio.
[1] Counselor: Will you help me?
Jefe: I would urge you to see the truth of the situation you’re in, Counselor. That is my advice. It is not for me to tell you what you should have done or not done. The world in which you seek to undo the mistakes that you made is different from the world where the mistakes were made. You are now at the crossing. And you want to choose, but there is no choosing there. There’s only accepting. The choosing was done a long time ago… Are you there Counselor?
[2] Malkina: Greed really takes you to the edge, doesn’t it?
Reiner: That’s not what greed does. That’s what greed is.
[3] Diamond Dealer: To partake of the stone’s endless destiny, is that not the meaning of adornment? To enhance the beauty of the beloved is to acknowledge both her frailty and the nobility of that frailty. At our noblest, we announce to the darkness that we will not be diminished by the brevity of our lives.
[4] Malkina […] The hunter has grace, beauty, and purity of heart to be found nowhere else. You can make no distinction between what they are and what they do. And what they do is kill. We, of course, are another matter. It is our faintness of heart that has driven us to the edge of ruin. Perhaps you won’t agree, but nothing is crueler than a coward. And the slaughter to come is probably beyond our imagining.
[5] Of zelfgekozen zondes, de film tagline is ‘sin is a choice’.