“De expert” is een hilarische parodie op het soort absurd gedrag waaraan bedrijven zich (soms) schuldig kunnen maken. Het is een kortfilm van een zevental minuten waarin het begin van een opdracht van een klant aan een leverancier wordt getoond. De klant is vertegenwoordigd door de marketing verantwoordelijke en een designer, en de leverancier is er met een driekoppig team van de account manager, een project leider en de expert. Als er één ding is dat je moet doen vandaag, dan is het die film nú bekijken (mocht je hem nog niet kennen, anders ben je vrijgesteld). Nu we dat achter de rug hebben, kan ik het script even uit elkaar trekken en de clou delen.
Laten we eens op een rijtje zetten wat er gebeurt in dit verhaal. De oorspronkelijke opdracht, een strategisch marketing project voor de klant, is om 7 loodrechte rode lijnen te tekenen, sommigen met groene en sommige met transparante inkt. Bij navraag blijkt dat de opdracht gever niet weet waaraan de lijnen loodrecht moeten zijn (aan elkaar?), laat staan dat men twee loodrechte lijnen herkent als die worden getekend. Om die onwetendheid verder te illustreren wordt er een driehoek getekend door de klant als voorbeeld van wat de opdracht is. Maar dat zijn dus drie lijnen, geen zéven, waarvan er trouwens geen enkele een hoek van 90° heeft en het is bovendien getekend in blauwe inkt. Als er referentie wordt gemaakt aan de wetten van de meetkunde worden deze afgedaan als niet relevant. En ook het feit dat alleen rode inkt rode lijnen kan voortbrengen is een vaststelling die zonder gevolg blijft. De opdracht gever hanteert zich dus duidelijk van begrippen die ze niet begrijpt: het woord hiervoor is incompetentie.
Nu, dat kan geen probleem zijn, in een groep van vijf mensen kan dit gecompenseerd worden, en daarom doe je tenslotte ook beroep op experten ter zake, de leverancier in dit geval. Maar zowel aan de kant van de klant als aan die van de leverancier speelt naast incompetentie een tweede bepalende factor mee: onverschilligheid. Een gezonde reactie van de marketing verantwoordelijke zou zijn om samen met de designer de opdracht eerst intern verder te verduidelijken, in plaats daarvan wordt de leverancier onder druk gezet onder het mom van ‘wij zijn toch de klant!’. En dezelfde gezonde reactie van de leverancier zou zijn om aan te bieden de opdracht eerst samen helder te krijgen vooraleer verder te gaan, maar de accountmanager stuurt aan om de opdracht binnen te halen en ook de project leider noteert slaafs de opdracht zonder de haalbaarheid ervan te toetsen. Engagement zou inhouden dat men zich begaan voelt met de opdracht, dat men zich persoonlijk verbind met de opdracht, zowel voor de klant (“Ik wil dit.”), als voor de leverancier (“Ik begrijp dat, ik kan dat, ik zal dat doen.“). Zo gesteld verdienen beide partijen elkaar misschien wel, ze begrijpen er niets van en ze geven er niet om, dus ze zullen wel krijgen wat hun toekomt zeker? Door de onverschiligheid wordt de incompetentie weggemoffeld en zelfs aangemoedigd, zodat de oorspronkelijke opdracht wordt uitgebreid met één lijn in de vorm van een schattige kitten, en het opblazen van een rode ballon, ook in de vorm van een kitten.
Er is echter nog een derde bepalende factor in de dynamiek van deze vergadering, en dat is de expert. Wel, hij wordt in het begin van de vergadering als expert ‘rode lijnen’ voorgesteld, net nadat die term is gebruikt door de klant, en onze expert kijkt daarop zelf even verbaasd om direct daarna zijn gezicht plat te strijken en bevestigend te knikken. Hij is de enige persoon die geduldig blijft proberen om de opdracht te verduidelijken. Hij begint met een duidelijk en overtuigd “neen, dit is niet mogelijk”. Maar dit wordt weerlegd door de project leider die verduidelijkt dat een expert dit wel kan, en hij is nu eenmaal de expert. Dan probeert mij het met humor – hij ziet zelf de ernst van het probleem nog niet in – en grapt dat voor kleurenblinden groene lijnen geen verschil zullen uitmaken maar dat het doelpubliek van de klant toch niet 100% uit kleurenblinden zal bestaan. Hierop antwoord de marketing verantwoordelijke zonder verpinken met “het is dus mogelijk?”. Hij tekent een voorbeeld van loodrechte lijnen, hij haalt meetkunde aan, hij legt uit dat een kitten geen rechte lijn is, hij geeft niet op. Totdat hij de uitzichtloosheid van de situatie inziet en de rol aanneemt die hem wordt opgelegd en verklaart “natuurlijk kan ik dat, ik kan alles, ik ben de expert”.
De expert is als de enige radeloze kikker in het traag opwarmend water die merkt dat het sebiets gaat koken. ‘Bwwurp, bwwurp?’ vraag hij aan zijn mede kikkers, die allemaal op hun rug drijven met een zonnebril op. Hij is ook de enige met een boek in zijn hand, zo merkt hij. En hij heeft ooit gelezen over een berucht experiment waarin ze een kikker in een kookpot gevuld met lauw water staken en traag de temperatuur tot het kookpunt opvoerden. De kikker werd doodgekookt omdat hij door de trage verandering in temperatuur nooit uit de aangenaam warme pot sprong.
Als hij daar over begint, worden zijn mede kikkers boos. “Warempel! Kan je niet wat positiever zijn, en je steentje bijdragen?” Dat experiment, is dat niet eerder een ‘urban myth’ (en dat lijkt inderdaad zo te zijn)? En zelfs, als het waar was, waarom denkt hij dat zij in een soortgelijke situatie zaten?
Omdat hij blijft aandringen, tot bij de hoofdkikker, vraagt deze laatste het aan de kampioen vliegen vanger omdat die regelmatig uitspraken doet over de relatie tussen het weer en zwermen van vliegen. Daarmee, wordt er gesteld, is hij expert terzake inzake zijn vraag. Als hij dat hoort, denk hij alleen nog maar ‘hunk?’. De kampioen twijfelt echter geen seconde, zo zegt hij terwijl hij strak in de ogen van de hoofdkikker blijft kijken, dat er “geen vuiltje aan de lucht” is. Gewoon een wat milde herfst. “Maar we zijn in de winter!”, antwoord onze jammerende kikker nog, als iedereen alweer weg zwemt.
‘Bwwurp!’.
Kikkerbilletjes met look, echt zo een typisch gerecht dat vroeger werd gegeten als we op een zondag middag in de Ardennen gingen wandelen. Dus voor die ene kikker lijkt de zaak absurd, maar voor onze zondag wandelaar ligt het helemaal in de lijn van de verwachtingen.
Absurditeit is inderdaad een kwestie van perspectief. Laat het smaken!