Wat is onzin? Ik weet het niet meer zo precies. Vroeger had ik daar een duidelijker beeld over. Je had de regels en die paste je toe. De regels van goed gedrag. De regels van de wetenschap. Vandaag heb ik het moeilijk om één bepaalde set van regels als absoluut of finaal te aanvaarden. En hoe kan je nu een uitspraak doen over zin of onzin zonder een maatstaf?

Wat mij daarnaast meer en meer opvalt is dat er op één dag heel veel onzin aan mij voorbijkomt. Nu wel, het lijkt onzin te zijn, echt zeker ben ik er niet van, maar laten we het voorlopig voor onzin houden.

De meeste onzin komt eigenlijk van mensen en de beweringen die ze maken. Er worden uitspraken gedaan die voor de ontvanger (in dit geval ikzelf) niet voor de hand liggend zijn. Maar de uitspraken worden op een dergelijke manier geuit dat hun waarheidsgehalte vrij lijkt te zijn van elke mogelijke twijfel, behalve natuurlijk mocht men de geloofwaardigheid van de zender van de uitspraak in vraag stellen.

En als er dan toch redelijke grond is voor twijfel bij de ontvanger, en deze durft dit kenbaar te maken, dan maakt die al snel kans op een mooie voorstelling van onzin. Ofwel worden er allerlei onbekende bronnen genoemd. Ofwel wordt de ontvanger incompetent verklaard om dit soort zaken te begrijpen. Ofwel wordt er vermeld dat er natuurlijk nuances zijn, maar dat de verantwoordelijke mensen nu toch eens eindelijk die verantwoordelijkheid moeten nemen (of één of andere variant van een frustratie uiting). Ah ja, de zender kan ook zijn lange ervaring citeren, het is al altijd zo geweest, het volstaat het na te vragen bij zus of zo.

De onzin komt er dus eigenlijk omdat de zender niet openstaat om een gemeenschappelijke waarheid te zoeken met de ontvanger. Die gemeenschappelijke waarheid voor beide personen, die ook de unieke waarheid is voor deze twee personen, op dat eigenste moment, is uiteindelijk de enige ware zin. Het vasthouden aan iets vast is onzin. Zin is de immer voortschrijdende horizon.

Maar er is nog andere onzin die regelmatig traag voorbijstroomt doorheen mijn dag, als hete magma. En vaak sputtert die uit boeken, fragmenten literaruur die letterlijk genomen niet kunnen worden begrepen of de samenhang van een technisch boek dat wel kan worden samengevat in een inhoudstabel maar niet echt begrepen. Ik merk dat ik veel van die samenhangen aan mij heb laten voorbijgaan of fragmenten niet nader plat heb geanalyseerd, maar dat ik eerder probeer de intentie erachter te snuiven.

De leukste onzin, die onzin die mij luidop doet lachen of in ieder geval breed doet glimlachen, zijn uitspraken of reacties. Laatst toonde iemand een schema en zei erbij ‘dit schema bestaat niet echt’. Hij bedoelde dat het schema geen voorstelling was voor iets dat bestaat in de fysieke wereld. En ik weet ook wel dat de volledige en correcte omschrijving veel mensen over het hoofd heen gaat, maar de korte omschrijving is gewoon hilarisch: ‘je kijkt nu naar iets dat niet bestaat’. Die uitspraak maakte mijn dag goed! Een ander recent voorbeeld was een meeting waarin de project leider de troepen aanspoorde tot actie en duidelijk maakte dit geen probleem zou mogen stellen voor dit team van experten. Eenmaal de leider weg verdween ook de energie van de vers verklaarde experten en keken ze elkaar vragend en hopeloos aan, ‘wat nu?’. Ik vond het geweldig! Uiteraard was het onduidelijk, élk creatief proces begint al struikelend in de nageboorte, als een pasgeboren kalf. Dachten ze nu echt dat deze leider dit even een-twee-drie kon structureren? En er was laatst ook nog een mailtje dat ik binnen kreeg van een goede vriend, dat hij belangrijk nieuws had, hij was koffie beginnen drinken, na al die jaren een onthouder te zijn geweest. Hoe kan dat nu belangrijk zijn? Ik vond het geweldig! Ik zeg dagelijks dat ik de indruk heb wakker te worden in de verkeerde televisie serie, nu voelde weer het precies zo, dit klopt gewoon niet, het kan niet echt zijn.

De meest intensieve onzin, die ik al zo lang draag dat ik het niet meer merk, als ware het mijn eigen huid, dat is de voortdurende paradox. De paradox dat dit niet kloppen kan. Het kan niet lukken. Wat ze zeggen is pertinent fout, en toch doet iedereen alsof het waar is, het is universeel onbespreekbaar ongeldig. En ik weet dat en voel dat, en laat het traag voorbij stromen, want ik weet dat zelfs magma uiteindelijk stolt en tot vruchtbare grond verwordt.

Daarom ben ik zo dankbaar voor onzin. Het toont de scheurtjes in dit dunne vlies dat we werkelijkheid noemen. Meer van dat! Meer onzin. Waarom zou zin beter zijn dan onzin? Onzin is ongemeen grappig.